Frankrijk is een aantrekkelijke markt voor Nederlandse ondernemers, dankzij de geografische nabijheid, de sterke economie en de omvangrijke afzetmogelijkheden. Maar het zakendoen in Frankrijk brengt specifieke juridische uitdagingen met zich mee. Ondernemers die goed voorbereid zijn op de Franse regelgeving kunnen juridische risico’s minimaliseren en succesvol opereren in de Franse markt.

1. De juiste ondernemingsvorm kiezen

Bij het starten van een onderneming in Frankrijk is de keuze van de rechtsvorm een van de eerste belangrijke stappen. De meest voorkomende rechtsvormen voor buitenlandse ondernemers zijn:

• Société à responsabilité limitée (SARL): Vergelijkbaar met een Nederlandse BV, met beperkte aansprakelijkheid voor de aandeelhouders.
• Société par actions simplifiée (SAS): Een flexibele rechtsvorm die vaak wordt gekozen door internationale bedrijven vanwege de eenvoudige structuur en beperkte regelgeving.
• Succursale (filiaal): Een Franse vestiging van een buitenlandse onderneming zonder eigen rechtspersoonlijkheid, waardoor de moedermaatschappij aansprakelijk blijft.
• Bureau de liaison (vertegenwoordigingskantoor): Een lichte structuur zonder commerciële activiteiten, bedoeld voor marktonderzoek of contacten met klanten en leveranciers.

De keuze van de ondernemingsvorm beïnvloedt de aansprakelijkheid, belastingverplichtingen en administratieve lasten.

2. Arbeidsrecht en sociale verplichtingen

Frankrijk heeft een complex arbeidsrecht dat strenger is dan in Nederland. Werkgevers moeten rekening houden met:

• Collectieve arbeidsovereenkomsten (conventions collectives): In de meeste sectoren zijn cao’s verplicht van toepassing; zij bepalen minimumvoorwaarden voor lonen, werktijden en arbeidsvoorwaarden.
• Strenge ontslagregels: Ontslagprocedures in Frankrijk zijn strikt gereguleerd en vereisen een geldige reden (cause réelle et sérieuse), anders kan de werkgever worden veroordeeld tot schadevergoedingen.
• Sociale lasten: De werkgeverslasten in Frankrijk liggen aanzienlijk hoger dan in Nederland en moeten worden afgedragen aan instanties zoals URSSAF (sociale zekerheid).

Het correct naleven van het Franse arbeidsrecht is essentieel om juridische geschillen en hoge boetes te voorkomen. Er moet met name aandacht geschonken worden aan de regels omtrent werktijd om claims van werknemers met betrekking tot overuren te voorkomen. 

3. Contracten en aansprakelijkheid

In Frankrijk kennen contractuele afspraken enkele juridische bijzonderheden die Nederlandse ondernemers moeten begrijpen:

• Franse algemene voorwaarden: De geldigheid van algemene voorwaarden is strikter gereguleerd dan in Nederland. Ze moeten duidelijk geaccepteerd zijn door de contractspartij om afdwingbaar te zijn, ook in B to B relaties.
• Precontractuele informatieplicht: Ondernemers zijn in Frankrijk verplicht om belangrijke informatie vooraf te verstrekken. Indien deze plicht wordt geschonden, kan een contract nietig worden verklaard.
• Aansprakelijkheidsbeperking: Franse rechters kunnen net als in Nederland beperkingen van aansprakelijkheid ongeldig verklaren in gevallen van ernstige nalatigheid (faute lourde) of kwader trouw (dol). Maar in Frankrijk wordt het bestaan daarvan soms van rechtswege verondersteld: de verkoper wordt bijvoordeeld geacht defecten van zijn product te (moeten) kennen en is dus per definitie te kwader trouw  als een defect zich voordoet, wardoor hij zijn aansprakelijk niet goed kan beperken.
• Een goed opgesteld contract met duidelijke clausules over aansprakelijkheid en geschillenbeslechting helpt juridische risico’s te verkleinen.

4. Geschillenbeslechting / incasso / failliete debiteur

Ondernemers kunnen te maken krijgen met zakelijke geschillen of onbetaalde facturen. Het is belangrijk om te weten welke juridische stappen in Frankrijk mogelijk zijn:

• Handelsrechtbank (Tribunal de commerce): Geschillen tussen bedrijven worden meestal beslecht door deze gespecialiseerde rechtbank. Het opnemen van een duidelijke geschillenbeslechtingsclausule in contracten voorkomt onzekerheid bij juridische conflicten.
• Incassoprocedures: Franse schuldeisers kunnen een betalingsbevel (Injonction de payer) aanvragen voor onbetwiste vorderingen, wat een snelle en relatief goedkope incassomethode is. Deze methode is echter niet mogelijk voor zeer aanzienlijke vorderingen. 
• Failliete debiteur: Wanneer een Franse vennootschap failliet wordt verklaard (in het Frans: redressement judiciaire of liquidation judiciaire), moeten schuldeisers hun vorderingen indienen bij de curator (mandataire judiciaire of liquidateur judiciaire). Dit moet echter, binnen een bepaalde termijn gebeuren en moet aan bepaalde vormvereiste voldoen. De gebruikelijke termijn voor het indienen van een vordering is twee maanden vanaf de publicatie van het faillissement, maar vier maanden voor schuldeisers die buiten Frankrijk gevestigd zijn.Deze termijn is een vervaltermijn. Als de schuldeiser te laat is wordt de vordering afgewezen. Als de curator de vordering betwist moet de schuldeiser ook binnen bepaalde termijnen antwoorden. 

Belangrijke juridische overwegingen voor Nederlandse ondernemers

Zakendoen in Frankrijk brengt juridische uitdagingen met zich mee op het gebied van ondernemingsrecht, arbeidsrecht, contracten en insolventie. Door vooraf de juiste rechtsvorm te kiezen, contractuele risico’s te beperken en de wetgeving te begrijpen, kunnen Nederlandse ondernemers met vertrouwen de Franse markt betreden.

Hoe kunnen ondernemers juridische risico’s bij internationale expansie minimaliseren? Een grondige voorbereiding, juridisch advies en het naleven van Franse wet- en regelgeving zorgen voor een solide basis voor zakelijk succes in Frankrijk.