Wanneer Nederlandse ondernemers een Franse vennootschap oprichten of een bedrijfsovername realiseren in Frankrijk, krijgen zij onvermijdelijk te maken met het Franse vennootschapsrecht. Eén van de belangrijkste juridische aandachtspunten is de aansprakelijkheid van bestuurders. Deze kan verder gaan dan men op het eerste gezicht verwacht, en reikt onder omstandigheden zelfs tot het privévermogen van de bestuurder. Het is daarom cruciaal om de aard, omvang en voorwaarden van bestuurdersaansprakelijkheid in Frankrijk goed te begrijpen.
Wettelijk kader van bestuurdersaansprakelijkheid in Frankrijk
In Frankrijk wordt het vennootschapsrecht geregeld in het Code de commerce. Bestuurders van vennootschappen (zoals de SARL of SAS) kunnen zowel civielrechtelijk, strafrechtelijk als fiscaal aansprakelijk worden gesteld. De wet voorziet in meerdere gronden waarop deze aansprakelijkheid kan worden gebaseerd:
- Civiele aansprakelijkheid: op basis van wanbeheer (faute de gestion), schending van statutaire of wettelijke verplichtingen, of handelingen buiten de bevoegdheid van het bestuur.
- Strafrechtelijke aansprakelijkheid: bij bijvoorbeeld bedrog, belastingfraude, of het opzettelijk schenden van boekhoudverplichtingen.
- Fiscale aansprakelijkheid: wanneer belastingschulden onbetaald blijven door nalatig gedrag van de bestuurder.
Civielrechtelijke aansprakelijkheid: schade aan de vennootschap of derden
De Franse rechter kan bestuurders persoonlijk aansprakelijk stellen wanneer zij een fout begaan die schade veroorzaakt aan de vennootschap zelf of aan derden (bijvoorbeeld leveranciers, schuldeisers of aandeelhouders). Een veelvoorkomend voorbeeld is het voortzetten van verlieslatende activiteiten zonder tijdig een insolventieprocedure te starten. In een dergelijk geval kan de bestuurder worden aangesproken wegens kennelijk wanbeheer.
Let op: het enkele feit dat een onderneming failliet gaat, betekent niet automatisch dat de bestuurder aansprakelijk is. Er moet sprake zijn van een aantoonbare fout die in causaal verband staat met de geleden schade.
Bestuurdersaansprakelijkheid bij insolventie
In het kader van insolventieprocedures kent Frankrijk specifieke bepalingen over bestuurdersaansprakelijkheid, zoals de zogenaamde action en comblement de passif. Hiermee kan een rechtbank een bestuurder verplichten om het tekort in het actief van de onderneming aan te vullen, indien blijkt dat het faillissement mede te wijten is aan ernstige fouten in het bestuur.
Daarnaast kan een rechter een verbod tot uitoefening van bestuursfuncties opleggen, wanneer een bestuurder structureel wanbeleid heeft gevoerd.
Strafrechtelijke risico’s: meer dan theorie
Strafrechtelijke vervolging van bestuurders in Frankrijk komt vaker voor dan men wellicht verwacht. Voorbeelden zijn:
- Valsheid in geschrifte in jaarrekeningen.
- Onrechtmatige onttrekkingen aan het vermogen van de vennootschap.
- Het opzettelijk niet betalen van sociale lasten of belastingen.
Ook nalatigheden, zoals het niet of te laat deponeren van jaarstukken, kunnen onder bepaalde omstandigheden leiden tot persoonlijke sancties.
Risicobeperking: wat kunt u als bestuurder doen?
Er zijn diverse maatregelen die bestuurders kunnen nemen om hun persoonlijke risico’s te beperken:
- Zorg voor een correcte en transparante interne administratie.
- Laat juridische en fiscale risico’s tijdig toetsen door deskundigen.
- Documenteer bestuursbesluiten zorgvuldig, vooral in moeilijke tijden.
- Draag zorg voor een passende bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering (assurance responsabilité des dirigeants).
Ook het tijdig inschakelen van een curator of rechter bij (dreigende) insolventie kan in veel gevallen juridische aansprakelijkheid beperken.
Wanneer bent u als bestuurder persoonlijk aansprakelijk?
Een bestuurder is in Frankrijk persoonlijk aansprakelijk wanneer sprake is van een individuele fout die losstaat van de normale risico’s van het ondernemerschap. De Franse rechter maakt daarbij een onderscheid tussen onbehoorlijk bestuur en gewone beleidsfouten. In de praktijk blijkt echter dat de scheidslijn niet altijd helder is.
Hoe voorkomt u dat uw privévermogen risico loopt bij zakelijke beslissingen in Frankrijk?
Door tijdig juridisch advies in te winnen, zorgvuldig te handelen en transparante besluitvorming te hanteren, beperkt u als bestuurder de kans op persoonlijke aansprakelijkheid aanzienlijk. Maar volledige risicoloosheid bestaat niet. Het is daarom essentieel om als bestuurder in Frankrijk voortdurend alert te blijven op de juridische implicaties van uw handelen.
